De BMJ heeft een volledig dossier gewijd aan onderzoek rond acupunctuur. Onderzoekers bespreken er hoe ze kwaliteit van onderzoek kunnen verbeteren, hoe onderzoeksresultaten te vertalen naar de praktijk toe, hoe vorming van richtlijnen te stimuleren en hoe terugbetaling door verzekeringsmaatschappijen te realiseren.
Acupunctuur wordt in 113 landen toegepast. In de VS worden jaarlijks tien miljoen acupunctuurbehandelingen gegeven. Het zwaartepunt van acupunctuuronderzoek ligt in China dat 80 evidence-based onderzoekscentra voor traditionele Chinese geneeskunde telt. De laatste vijf jaar zijn er al 4000 klinische acupunctuurstudies verschenen. Het zijn ook onderzoekers verbonden aan Chinese universiteiten die zwakheden van vele studies herkenen.1
Zo staan in studies niet alle details van de acupunctuurbehandeling beschreven, zoals prikdiepte, manipulatie van de naald, communicatie tussen patiënt en arts, of de expertise van de acupuncturist. De keuze van acupunten kan variëren. Ook bij acupunctuur is er sprake van een ‘dosis’: duur, intensiteit en frequentie. Al die ‘bijkomstigheden’ zouden vermeld moeten staan in de publicatie, want ze kunnen het effect beïnvloeden. Het gebruik van een placebo in studies is nog steeds problematisch. Zelfs een oppervlakkige aanraking, zoals dat bij nepacupunctuur het geval is, sorteert effecten. De zoektocht naar een geschikte controle is een onderzoeksdiscipline op zich.
In een aparte publicatie geven onderzoekers een reeks aanbevelingen om de kwaliteit van onderzoek op te krikken.2
Niet dat er aan studies een gebrek is. Nenggui Xu en collega’s hebben bijna 2500 systematische reviews gevonden die tussen 2000 en 2020 verschenen zijn.3 Die hebben uitgewezen dat er voor acht ziekten bewijs is dat acupunctuur met middelmatig tot hoge zekerheid een middelmatig tot groot effect uitoefent. Het ging om afasie na beroerte, nek- en schouderpijn, myofasciale pijn, pijn bij fibromyalgie, lagerugpijn, hoger succespercentage borstvoeding vlak na bevalling, vermindering van vasculaire-dementiesymptomen en allergische rinitis. De conclusie van de onderzoekers is dat te weinig gebruikgemaakt wordt van acupunctuur daar waar het bewijsmateriaal redelijk goed is. De uitdaging is dus nog om die evidentie te vertalen naar meer toepassingen in de praktijk.
Een acupunctuurbehandeling wordt zelden terugbetaald door een verzekeringsmaatschappij.4 In een andere publicatie evalueren onderzoekers de economische kant van de zaak: in hoeverre is acupunctuur kostenefficiënt? Een onderzoeksvraag die afhangt van de kwaliteit van onderzoek rond acupunctuur. In het Verenigd Koninkrijk heeft een economische evaluatie ertoe geleid dat sommige National Health Service-centra acupunctuur gratis aanbieden. In Duitsland dekt de publieke gezondheidsverzekering acupunctuur enkel voor lagerugpijn en kniepijn. Voor een economische evaluatie is bijkomende evidentie nodig om terugbetaling van acupunctuur te verantwoorden, en daar is vaak nog gebrek aan.
Acupunctuur komt steeds vaker voor in de richtlijnen van conventionele medische organisaties. Wereldwijd werden meer dan 430 aanbevelingen rond acupunctuur gedaan in 133 richtlijnen, waarvan 70% conventionele richtlijnen zijn. Het vaakst werd acupuntuur aanbevolen voor spier-skelet- en bindweefselziekten, neurologische stoornissen, verloskunde, gynecologie, oncologie en spijsverteringsstoornissen.5
In de helft van de richtlijnen werden de aanbevelingen afgeleid uit systematic reviews, dat is zelfs meer dan het gemiddelde (31%) dat voor algemene medische richtlijnen geldt.6
Maar er schort nog veel aan de richtlijnen, waardoor hun toepassingsbereik beperkt blijft. Te weinig wordt vermeld bij welke ernst van ziekte de aanbeveling rond acupunctuur van toepassing is. Of over welke variant van acupunctuur het gaat (manueel, elektroacupunctuur of acupressuur). Slechts in 5% van de aanbevelingen staan acupunten gespecifieerd en vaak ontbreken andere elementen die de aanbevelingen beter interpreteerbaar maken.
Wanneer de evidence-based status laag is, dat laten vele richtlijnen de aanbevelingen rond acupunctuur weg. Volgens de auteurs is het beter een voorwaardelijke aanbevelingen toe te voegen, die acupunctuur suggereert als behandelingoptie met een zwakke wetenschappelijke backup. Voor vijftig ziekten zijn substantiële potentiële effecten van acupunctuur gedocumenteerd, bijvoorbeeld fibromyalgie of chronisch vermoeidheidssyndroom.
Ook al zijn er richtlijnen, de zorgverlener moet er kennis van genomen hebben en er moeten acupuncturisten beschikbaar zijn. Het opstellen van richtlijnen is een moeizaam karwei, maar gebeurt nu ook internationaal. Recent heeft de World Federation of Acupuncture and Moxibustion Society de eerste internationale richtlijn rond acupunctuur voor depressie opgesteld. Aan die klus werkten 21 expertpanels mee uit Australië, Zuid-Korea, Duitsland, Noorwegen, VS en China. Dat zou een manier kunnen zijn om richtlijnen beter te verspreiden.
Fei YT, Cao HJ, Xia RY et al. Methodological challenges in design and conduct of randomised controlled trials in acupuncture. BMJ. 2022; 376:e064345 doi:10.1136/bmj-2021-064345↩︎
Zhang Y-Q, Jiao R-M, Witt CM et al. How to design high quality acupuncture trials-a consensus informed by evidence. BMJ. 2022; 377:o1046 doi:10.1136/bmj.o1046↩︎
Lu L, Zhang Y, Tang X et al. Evidence on acupuncture therapies is underused in clinical practice and health policy. BMJ. 2022; 376:e067475 doi:10.1136/bmj-2021-067475↩︎
Li H, Jin X, Herman PM et al. Using economic evaluations to support acupuncture reimbursement decisions: current evidence and gaps. BMJ. 2022; 376:e067477 doi:10.1136/bmj-2021-067477↩︎
Tang X, Shi X, Zhao H et al. Characteristics and quality of clinical practice guidelines addressing acupuncture interventions: a systematic survey of 133 guidelines and 433 acupuncture recommendations. BMJ Open. 2022; 12(2):e058834 doi:10.1136/bmjopen-2021-058834↩︎
Zhang YQ, Lu L, Xu N et al. Increasing the usefulness of acupuncture guideline recommendations. BMJ. 2022; 376:e070533 doi:10.1136/bmj-2022-070533↩︎
